Σεξουαλικά θέματα

     Η σεξουαλικότητα, όπως και η επιθετικότητα, είναι μια παρόρμηση -ένστικτο με ψυχική αναπαράσταση- που έχουμε υιοθετήσει από τα θηλαστικά, που είχε ως στόχο την αναπαραγωγή για τη διατήρηση του είδους μας, ενώ η επιθετικότητα την επιβίωση. Οι τρόποι εκδήλωσης των δύο αυτών σημαντικότατων παρορμήσεων, με την πάροδο αιώνων και χιλιετιών και εξαιτίας της αλληλεπίδρασής τους με τον αναπτυσσόμενο πολιτισμό, έχουν τροποποιηθεί και εν μέρει αλλάξει τόσο, ώστε το περιεχόμενό τους να μη γίνεται πάντα ή άμεσα αντιληπτό, πολλές φορές από το ίδιο το άτομο.

     Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο άνθρωπος στα πρώτα στάδια της εξέλιξής του θα λειτουργούσε περίπου όπως τα ζώα, δηλαδή η σεξουαλική πράξη θα γινόταν ενστικτωδώς. Όταν ο άνθρωπος κατάφερε να επικοινωνεί μέσω της γλώσσας και πολύ αργότερα όταν έμαθε να καλλιεργεί τη γη και απέκτησε το δικαίωμα της γαιοκτησίας, οδηγηθήκαμε σταδιακά σε αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό, με αποτέλεσμα η σεξουαλικότητα να αποκτήσει επιπλέον ιδιότητες και ιδιαιτερότητες. Δεν χρησιμοποιείται μόνο για την αναπαραγωγή, αλλά αποτελεί πηγή έντονης ευχαρίστησης με αποκορύφωμα τον οργανισμό, αλλά αποτελεί πηγή έντονης ευχαρίστησης με αποκορύφωμα τον οργασμό, αλλά και ένα μέσο εκδήλωσης ή κάλυψης συναισθηματικών αναγκών ή φόβων.

     Η ιδιοσυγκρασία και οι επιδράσεις των ορμονών, η προσωπικότητα, το φύλο, οι εκάστοτε συνθήκες, όπως και κάποιες οργανικές διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν σεξουαλική δυσλειτουργία ή ανικανότητα. Το μεγαλύτερο ποσοστό προβλημάτων σχετίζεται πάντως με ψυχολογικούς παράγοντες. Για τους άνδρες κυρίως, ένα πρόβλημα στύσης ή εκσπερμάτισης, για παράδειγμα, βιώνεται ιδιαίτερα δυσάρεστα. Κι από φόβο μην επαναληφθεί ακόμη μια φορά, μπορεί ένας άνδρας να αρχίσει να αποφεύγει το σεξ γενικότερα ή ακόμα και τον ερωτικό σύντροφο. Παρόμοιες δυσκολίες έχουν γυναίκες με προβλήματα οργασμού, προβλήματα στην εμφάνιση κ.α.

   Οι σεξουαλικές διαταραχές οργανικής αιτιολογίας είναι σπάνιες, αλλά ακόμα και σ' αυτές τις περιπτώσεις, η ψυχολογική – κοινωνική τους διάσταση θεωρείται πιο σημαντική ή καθοριστική. Το ίδιο ισχύει για όλες τις αντίστοιχες δυσλειτουργίες ψυχολογικής προέλευσης που είναι και οι συχνότερες. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που ο καλύτερος θεραπευτής στα περισσότερα προβλήματα σεξουαλικής φύσης είναι ο ερωτικός σύντροφος. Όταν ο σύντροφος δεν ενοχοποιεί, δείχνει κατανόηση για το οποιοδήποτε σχετικό σύμπτωμα, δεν πιέζει ή απαιτεί, τότε είναι πολύ πιθανό το σύμπτωμα -δυσκολίες οργασμού, στύσης, πρόωρης εκσπερμάτισης κ.λπ.- σύντομα να βελτιωθεί και πολλές φορές να ξεπεραστεί.

    Ένα πολύ συχνό φαινόμενο μιας μακρόχρονης συζυγικής σχέσης είναι η σταδιακή μείωση των σεξουαλικών επαφών, με το ενδεχόμενο να σταματήσουν τελείως. Οι λόγοι που οδηγούν σ' αυτό είναι πολλαπλοί. Αρκετές φορές είναι αποτέλεσμα μιας φυσιολογικής πορείας – μείωση των ορμονών, γενικότερη σωματική πτώση, ρουτίνα, θέματα υγείας, ιδιοσυγκρασιακά αραιή σεξουαλική επαφή από την αρχή μιας σχέσης κ.α. Άλλες φορές είναι αποτέλεσμα διαταραγμένης σχέσης, όπου οι σύντροφοι δεν είναι σε θέση να ξεπεράσουν ή να βελτιώσουν τα μεταξύ τους προβλήματα, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται και οι σεξουαλικές επαφές τους, σε συχνότητα ή και ποιότητα. Παραδόξως, σε μερικά ζευγάρια ένας έντονος τσακωμός μπορεί να οδηγήσει σε σεξουαλική επαφή, είτε επειδή λειτουργεί διεγερτικά είτε επειδή το ζευγάρι δεν αντέχει την συναισθηματική απομάκρυνση που θα έχει προκληθεί.

    Σ' αυτές και σε άλλες περιπτώσεις, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι το πως αισθάνεται κάθε σύντροφος με τη σεξουαλικότητα τη δική του και μ' αυτήν του συντρόφου του. Μπορεί δηλαδή κάποιος άντρας να αισθάνεται ότι δεν έχει σεξουαλικό πρόβλημα, αλλά η συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης να είναι τέτοια ώστε η/ο σύντροφος να απομακρύνεται. Αντίθετα, μπορεί όχι μόνο να μην απομακρύνεται αλλά και να προκαλεί την όποια επιθετική συμπεριφορά του άλλου (σαδομαζοχιστική σχέση). Άλλες φορές, μπορεί ένας σύντροφος να δέχεται συμπεριφορές από φόβο μη χάσει τον άλλο.

    Γενικότερα η ερωτική συνάντηση τείνει να μετατραπεί σε ένα τελετουργικό συμβάν που περιλαμβάνει αυξημένη ανάγκη  επίδειξης ικανοτήτων, προβολής σωματικής ομορφιάς και χρήσης ακόμα επιθετικών συμπεριφορών, προς επίτευξη μιας τέλειας σεξουαλικής ικανοποίησης. Ο ρομαντισμός παλαιότερων εποχών φαίνεται να εξαφανίζεται. Ειδικοί του χώρου ισχυρίζονται ότι η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη και οι επιπτώσεις που τη συνοδεύουν αυξάνουν τα συναισθηματικά κενά και τις προσδοκίες μικρών παιδιών και αργότερα ενηλίκων. Οι απογοητεύσεις ως γνωστόν προκαλούν επιθετικότητα και η συσσώρευση της επιθετικότητας μπορεί άμεσα ή έμμεσα να εκδηλωθεί και κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής συνεύρεσης.

    Η σεξουαλική επαφή μπορεί να αποκτήσει και ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα, να γίνεται δηλαδή επειδή πρέπει να γίνει. Μέσα στο καθημερινό, εβδομαδιαίο, μηνιαίο πρόγραμμα εντάσσεται και η σεξουαλική επαφή. Κάποιες φορές μάλιστα, περιορίζεται στη μέρα και την ώρα, π.χ. κάθε Σάββατο μέχρι τις 11μ.μ. Μερικές ψυχαναγκαστικές γυναίκες πρέπει πρώτα να συγυρίσουν το σπίτι ή να πλύνουν τα πιάτα για να μπορούν στη συνέχεια να είναι διαθέσιμες.

      Άτομα με σχιζοειδή προσωπικότητα συνήθως δεν αποφεύγουν τη σεξουαλική πράξη, αλλά έχουν αρκετή δυσκολία στη συναισθηματική επένδυση με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δραματικές (υστερικές, ο όρος έχει αλλάξει) προσωπικότητες έχουν ως κύριο στόχο την κατάκτηση και όχι απαραίτητα τη σεξουαλική συνεύρεση. Συμπεριφέρονται προκλητικά με διάφορους τρόπους και μετά την κατάκτηση που λειτουργεί ως επιβεβαίωση στρέφονται αλλού. Την τάση αυτή την παρατηρούμε ιδιαίτερα σε γυναίκες οι οποίες ασυνείδητα προσπαθούν να αφοπλίσουν τον άντρα από τη δύναμη ή το κύρος του.

    Για να αποφύγω επαναλήψεις δεν επεκτείνομαι και σε άλλες προσωπικότητες, στις οποίες έχω περιληπτικά αναφερθεί σε άλλα σημεία. Σε αρκετές περιπτώσεις ενδεχομένως να μην υπάρχουν λειτουργικά προβλήματα ή συμπτώματα κατά τη σεξουαλική επαφή. Η εκάστοτε συμπεριφορά όμως εξαιτίας φόβων, ντροπής, ενοχών, συναισθηματικής αστάθειας, ευάλωτης αυτοεκτίμησης σαφώς μπορεί να επηρεάζει αρνητικά και τη σεξουαλική σχέση.

    Υπάρχουν, βέβαια, νευρωτικές καταστάσεις όπου ασυνείδητα κίνητρα λειτουργούν καθοριστικά: μια υπέρβαρη ή αντίθετα ανορεκτική κοπέλα μπορεί να φοβάται τη θηλυκότητα ή την ενηλικίωσή της, ένας άντρας μπορεί να εκδικείται το γυναικείο φύλο διατηρώντας την πρόωρη εκσπερμάτιση, μια γυναίκα με κολεόσπασμο (κολπικό σπασμό) μπορεί να βιώνει τη διείσδυση ως καταστροφική επίθεση. Επίσης, η σεξουαλική κακοποίηση, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, συχνότατα έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σεξουαλική λειτουργία.

   Σεξουαλικά προβλήματα, είτε υπάρχουν εξαρχής είτε εμφανίζονται στην πορεία μιας σχέσης, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως μέσα από κάποια μορφή θεραπευτικής διαδικασίας. Διαφορετικά αποκτούν χρόνιο χαρακτήρα. Αρκετές φορές, βέβαια, όταν το πρόβλημα – φόβος αποτυχίας, έλλειψη αυθορμητισμού, ανάγκη ελέγχου, ανάγκη επιβεβαίωσης, συναισθήματα ντροπής – είναι ή έχει γίνει συνειδητό και υπάρξει εποικοδομητική επικοινωνία με το σύντροφο, διευκολύνεται η επίλυσή του.

Από το βιβλίο του Παντελή Παπαδόπουλου με τίτλο "Δεν είναι έτσι, αν έτσι νομίζουμε"